کمانچه رایج در مازندران با نمونه آن در سازهای موسیقی دستگاهی همانندی دارد اما تفاوت هایی با آن دارد که عبارتند از:
1) کمانچه مازندرانی ته کوک ندارد و فقط با گوشی ها کوک می شود.
2) کمانچه مازندرانی دارای سه سیم می باشد.
3) پوست کمانچه مازندرانی به دلیل رطوبت هوا کمی ضخیم تر می باشد و با حرارت صدای آن رساتر می شود.(1)
ساختمان کمانچه شامل بخشهای زیر است:
1) دسته (قنداق): عموما از چوب گردو یا شمشاد می سازند.
2) کمانچه کینگه ( کاسه کمانچه): آن را از جنس چوب توت یا کدو تنبل درست می کنند و شکل آن کروی است.
3) کمانچه میل (میله کمانچه): از میل گرد درست شده و کار صنعت گران کولی است.
4) شلاق یا کمانه (آرشه): عمدتا دم بلند اسب سفیدی را به چوب صاف ترکه مانند (شبیه کمان) می بندند.
5) پوست روی کاسه: از پوست تازه بره گرفته می شود.(2)
شیوه نواختن این ساز در منطقه بصورت یک سیم نوازی می باشد. این ساز با فاصله چهارم و پنجم کوک شده و هنگام نواختن، نوازنده به حالت نشسته، پایه ساز را روی زمین می گذارد.(1)
به گفته استاد محمدرضا اسحاقی، شخصی به نام ناظم مشرقی که در زمان رضا شاه مباشر املاک بود از بادکوبه (آذربایجان شوروی) دو کمانچه آورد. نوازندگان آن زمان این ساز استاد قدر واحد و قربانعلی بودند.(2) از استادان معروف معاصر کمانچه محلی می توان استاد قدر کتولی، قنبرعلی میلادی گرجی و استاد احمد محسن پور را نام برد.
1) نگاهی جامعه شناختی به موسیقی مازندران، محمد صادق اسحاقی گرجی، نشر مهربان نیکا، 1393، ص106
2) موسیقی مازندران، کیوان پهلوان، انتشارات آرون،1388، ص549-546
